Görme rehabilitasyonu uygulamalarında çocuk ile erişkin arasındaki en önemli fark çocukluğun yeni doğan döneminden başlayarak dinamik bir süreç olması ve bağımsız bir birey olabilmesi için çocuğun kendine en uygun eğitimi alması zorunluluğudur.
Erken müdahale çalışmaları; görme ve/-ya ilave engelli çocuğu, ailesini ve verilecek hizmetleri kapsamaktadır. Amacı, engelli çocuğun ailede kabul görmesini, kendi ile barışık, özgüvenli bir birey olarak toplum içinde yer alabilmesini sağlamak, ailenin durumlarına adapte olmasını kolaylaştırmak ve çocukları ile ilgili tıbbi, sosyal ve eğitsel konularda bilgilendirmek ve yönlendirmektir. Görmenin ilk 2 yaş da ki önemi nedeni ile teşhis ile eş zamanlı olarak görmenin re/-habilitasyonu çalışmalarına başlanmalıdır.
Çocukluk çağı görme engellilik nedenler sıklıkla doğumda ve ilk 2 yaş da ortaya çıkmaktadır. Erken müdahale çalışmalarını bu konu ile yoğunlaşmış göz hekimi, özel eğitimci, çocuk nöroloğu, fizyoterapist, konuşma terapisti takım çalışması şeklinde götürürler. Tüm çalışmalar, göz hekiminin, engelli çocuğun işlevsel görmesini değerlendirip vereceği bireysel rapor esas alınarak yapılır. Bu rapor çocuğun gelişimi için yol haritası konumundadır.
Erken müdahalenin dayanağı 0-2 yaş arasında beyin plastisitesinin çok yüksek olmasıdır. Araştırmalar bu dönemde elde edilen zengin ve olumlu tecrübelerin, öğretilerin, dil gelişimi, problem çözme becerileri, sosyalleşme gelişimi ve yaşam boyu sürecek öğrenmelerde çok etkili olduğunu göstermektedir.
Çoğul engelli çocuklarımızda erken müdahale programının içeriği aşağıda ki gibidir..
- Vestibüler ve taktil uyarı ile duyusal entegrasyonun geliştirilmesi
- Aile- çocuk ilişki ve iletişiminin düzenlenmesi, ailenin bilgilendirilmesi
- Psikomotor gelişim
- Deneyimle öğrenme, terapi koşullarının günlük hayata aktarımı
- Zamanı ve çevreyi çocuğa göre yapılandırma
- Çocuk için oyunlarla kademeli program oluşturma
- İşitsel becerilerin geliştirilmesi
- Görsel re/-habilitasyon
Sade görme engeli olan çocuklarda bu program 0-3 yaşı kapsarken, çoğul engelli çocuklarda 0-6 yaşı kapsar. 0-3 yaş programında görsel uyarı programının oluşturulması ve bunun diğer disiplinlere ve günlük yaşama aktarımı ve ışık, fizik çevre düzenlemesi gibi çalışmalar önemlidir. Dikkat edilmesi gereken çocuğun kronolojik yaşı, gelişim basamağı ve görme yaşıdır. 3-6 yaş programında bu çalışmalara ilave olarak basit optik sistemler verilir.
Erken müdahalenin temeli, çocuğun neyi nasıl gördüğünü, dinamik ortamlarda ki görmeyi nasıl kullandığını açıklayan işlevsel görme muayenesidir.
Erken müdahale ile ilintili olarak, görme ile ilgili yaygın kabul gören bazı bilgileri şu şekilde sıralayabiliriz.
- Görme, bilgiye ulaşmada, insan organizması içinde en önemli süreçtir.
- Küçük çocukta görme gelişmekte olan tüm sistemler için geri bildirim veren bir sistemdir.
- Görme kaybı olduğu andan itibaren, gelişim geçikmesi olmadan re/-habilitasyona başlanmalıdır. Gelişimin geçikmesine izin verilmemelidir.
- Gözümüzle değil, beynimizle görürüz
- Görme kullanmakla aşınmaz. Çocuk dinamik ortamlara sokulmalıdır ki çok uyaran alsın
- Görme bozukluğunun başlama yaşı, gelişim açısından kritik öneme sahiptir. Ne kadar erken başlamışsa, gelişim o nispette gecikir.
- Tüm engelli çocukların %60 ın da çoğul engel vardır. Çoğul engelli çocuklar görme bozukluğuna ilave olarak motor, bilişsel veya duyusal bozukluklara sahiptirler
- 0-6 yaş görme ve/-ya ilave engelli çocuğun gelişiminde kritik öneme sahiptir.
- İşitme duyusu, görme duyusu kadar uzanmayı motive edecek bir duyu değildir.